Λαυράγκας, Διονύσιος

(Αργοστόλι Κεφαλονιάς 1864 – 1941). Συνθέτης, αρχιμουσικός, μουσικοπαιδαγωγός και μουσικοκριτικός. Σπούδασε βιολί, πιάνο και θεωρία μουσικής στη γενέτειρά του. Για μερικά χρόνια εργάστηκε ως βιολονίστας στις ορχήστρες των μελοδραματικών θιάσων που επισκέπτονταν συχνά την Κεφαλονιά την εποχή εκείνη. Ύστερα από λαμπρές σπουδές (σύνθεση, διεύθυνση ορχήστρας, πιάνο, εκκλησιαστικό όργανο) στα ωδεία της Νάπολης και του Παρισιού (με διάσημους δασκάλους, όπως οι Λεό Ντελίμπ, Τεοντόρ Ντιμπουά, Ζιλ Μασνέ, Σεζάρ Φρανκ κ.ά.), ο Λ. ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στη Γαλλία και τη συνέχισε στην Ιταλία με εξαιρετική επιτυχία, ως αρχιμουσικός μελοδράματος. Εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα το 1894, μετά τον διορισμό του ως διευθυντή της Φιλαρμονικής Εταιρείας Αθηνών. Παράλληλα δίδασκε μουσική στο Αρσάκειο και διηύθυνε τη χορωδία του Πειραϊκού Συνδέσμου. Το 1897 εγκαινίασε το μουσικό τμήμα του εκδοτικού οίκου Γ. Φέξη, το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στον Μουσικό Εκδοτικό Οίκο Μ. Κωνσταντινίδη. Το 1898 σύστησε το Επαγγελματικό Μελόδραμα και διετέλεσε διευθυντής του επί 35 χρόνια, δίνοντας πολυάριθμες παραστάσεις στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Το Επαγγελματικό Μελόδραμα αποτέλεσε το 1940 τη βάση (τουλάχιστον ως προς την προετοιμασία του έμψυχου υλικού) πάνω στην οποία στηρίχτηκε η ίδρυση της σημερινής Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Την περίοδο 1901-5 δίδαξε στο Ωδείο Αθηνών, ενώ χρημάτισε έφορος και καλλιτεχνικός διευθυντής της Μελοδραματικής Σχολής του Ελληνικού Ωδείου στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του. Τέλος, για αρκετά χρόνια κάλυπτε τη μουσικοκριτική στήλη των εφημερίδων Ελεύθερον Βήμα και Έθνος. Πέρα από την έντονη αυτή επαγγελματική δραστηριότητα, ο Λ. ασχολήθηκε σχεδόν με κάθε είδος μουσικής, αφήνοντας έργα (όπως η Πρώτη ελληνική σουίτα, 1903) που επηρέασαν βαθύτατα τη νεοελληνική μουσική των αρχών του 20ού αι. και συνέβαλαν σημαντικά στη δημιουργία της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής. Συνθέτης προικισμένος με εύστροφο και σπινθηροβόλο πνεύμα, με ζωντάνια και δημιουργική φαντασία, ο Λ. έγραψε μελοδράματα (Διδώ και Η ζωή είναι όνειρο – το τελευταίο διασκευάστηκε σε μονόπρακτο και παίχτηκε επανειλημμένα στην Ελλάδα με τον τίτλο Μάγισσα), την κωμική όπερα Τα βάσανα του Φακανάπα, πάνω σε δικό του λιμπρέτο, τα λυρικά δράματα Ο λυτρωτής (σε κείμενο Ζαχαρία Παπαντωνίου) και Η μαύρη πεταλούδα (σε κείμενο Στέλιου Σπεράντσα), τις οπερέτες Άσπρη τρίχα (1914) και Διπλή φωτιά (1918), τη μουσική επένδυση των πρώτων ελληνικών κινηματογραφικών ταινιών Το δαχτυλίδι του Πιερότου και Αγαπητικός της βοσκοπούλας κ.ά. Στο είδος της θρησκευτικής μουσικής, ο Λ. άφησε μία λειτουργία κατά το ορθόδοξο και μία άλλη κατά το καθολικό δόγμα, με τίτλο Missa Solemnis. Μουσικός με έμφυτη αίσθηση του ηχοχρώματος και των αναλογιών των μουσικών μορφών –παρά τις δυτικοευρωπαϊκές επιδράσεις οι οποίες, αν και πιο αφομοιωμένες σχετικά με άλλους οπαδούς της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής, είναι ωστόσο φανερές και συχνά νοθεύουν τη γνησιότητα της μουσικής του έμπνευσης– ο Λ. έγραψε μια σειρά από συμφωνικά έργα με ελληνικό χρώμα, ανάμεσα στα οποία, εκτός από την Πρώτη ελληνική σουίτα, ξεχωρίζουν: Φούγκα, με θέμα δανεισμένο από τη δημοτική μελωδία Κάτω στου Βάλτου τα χωριά, Εισαγωγή και φούγκα, Ανατολική Συμφωνία, Σουίτα πάνω σε κυπριακά λαϊκά θέματα κ.ά. Τέλος, ο Λ. έγραψε έργα για πιάνο και για χορωδία, καθώς και πλήθος τραγουδιών. Η ακούραστη δραστηριότητα του Λ. συμπληρώνεται με έναν τόμο Απομνημονευμάτων, που αποτελούν πολύτιμη μαρτυρία μιας ολόκληρης εποχής. Ασχολήθηκε επίσης με τη συγγραφή θεωρητικών και παιδαγωγικών βιβλίων –Θεωρία της μουσικής, Εγχειρίδιον αρμονίας και Εγκόλπιον μουσικής τέχνης– που αποτελούσαν μία προσπάθεια εκλαϊκευμένης μετάδοσης θεωρητικών και πρακτικών μουσικών γνώσεων. Ο Λ. τιμήθηκε με το μετάλλιο Γραμμάτων και Τεχνών. O συνθέτης, αρχιμουσικός, μουσικοπαιδαγωγός και μουσικοκριτικός Διονύσιος Λαυράγκας.